Wady wzroku

Krótkowzroczność (Myopia).

Krótkowzroczność jest to wada wzroku w której równoległa wiązka światła wpadająca do oka zostaje zogniskowana przed siatkówką. W związku z tym na siatkówce tworzy się mniej lub bardziej rozmyty obraz przedmiotów położonych daleko. Wada ta wynika z faktu, że gałka oczna jest zbyt długa w odniesieniu do mocy układu optycznego oka lub patrząc z innej strony, że moc oka jest zbyt duża w stosunku do jego długości. Im większa wada, tym coraz bliższe przedmioty stają się nieostre. Jest to obecnie najczęściej występująca wada wzroku. W celu korekcji krótkowzroczności stosuje się soczewki rozpraszające o znaku ,, - ”, dobrane tak, że ognisko jest na siatkówce i dzięki temu również przedmioty odległe widziane są ostro. Krótkowzroczność pojawia się zwykle w okresie szkolnym i postępuje, czyli powiększa się do wieku około 21 lat. Po tym czasie najczęściej stabilizuje się lub zmienia się jedynie w minimalnym stopniu. Przyczyny powstawania krótkowzroczności nie są jeszcze w pełni wyjaśnione i nie wynaleziono jeszcze efektywnej metody hamowania jej rozwoju. Większość badaczy twierdzi, że jest ona w pewnym stopniu uwarunkowana genetycznie. Wpływ na nią mają również warunki środowiskowe, długotrwała praca do bliży, czyli np. długie czytanie lub korzystanie z komputera. Krótkowzroczność wiązana jest z rozwojem cywilizacyjnym, gdyż w krajach wysoko rozwiniętych odsetek osób z tą wadą jest znacznie wyższy niż w krajach słabo rozwiniętych. Niestety stale rośnie.

Krótkowzroczność dzieli się na trzy stopnie:

niska do – 3,5 D (dioptrii) powoduje, że oko dobrze widzi jedynie na odległość od 1 m do 30 cm;
średnia od – 4,0 do –8,0 D powoduje, że oko wymaga korekcji i w dal i z bliska;
wysoka krótkowzroczność jest nie podlegającą leczeniu, rozpoczynającą się we wczesnym dzieciństwie genetyczną chorobą degeneracyjną, z wadą wzroku narastającą od minus kilkunastu do minus kilkudziesięciu dioptrii w ciągu życia i charakteryzującą się postępującym zanikiem siatkówki. W korekcji wysokiej krótkowzroczności dobrze sprawdzają się soczewki kontaktowe, gdyż nie zawężają pola widzenia.

Nadwzroczność (hypermetropia).

Jest to wada wzroku, w której układ optyczny oka nie ogniskuje promieni świetlnych na dnie oka, a za okiem. Jest to spowodowane albo zbyt krótką osią gałki ocznej, albo zbyt dużą mocą łamiącą układu optycznego. Nadwzroczność fizjologicznie występuje u małych dzieci, gdyż ich gałki oczne jeszcze rosną i do ok. siódmego roku życia są mniejsze niż oczy osób dorosłych. Dzieci jednak, a także młodzież, mają bardzo dużą zdolność akomodacji, spowodowaną elastycznością soczewki. Nadwzroczne oko tzw. "dalekowidza" źle widzi zarówno z bliska, jak i z daleka, jednak łatwość zwiększania mocy optycznej oka dzięki akomodacji powoduje, że u dzieci nadwzroczność jest utajona, a w młodym wieku ujawnia się tylko częściowo. Nadmierna akomodacja u dzieci może powodować powstanie zeza zbieżnego akomodacyjnego. U osób młodych, ze słabnącą zdolnością akomodacji, jej przewlekle napięcie może z kolei wywołać utrwalony skurcz mięśnia akomodacyjnego, w którym nie dochodzi do rozkurczu także przy patrzeniu w dal. Może to być przyczyną bólu oczu i głowy. Dzieci i młodzież z oczami nadwzrocznymi muszą więc mieć dobrane okulary z soczewkami skupiającymi o znaku ,,+”, po farmakologicznym zniesieniu zdolności akomodacji. Z wiekiem zdolność akomodacji maleje i nadwzroczność można wyrównać już tylko wzmocnieniem układu optycznego oka soczewkami skupiającymi. Są to szkła okularowe lub soczewki kontaktowe.

Niezborność (astygmatyzm).

Jest dość często spotykaną wadą wzroku. Niezborność występuje wtedy, gdy rogówka ma kształt bardziej zbliżony do wycinka piłki używanej w rugby, niż do wycinka kuli. Osoby z niezbornością mają zniekształcone i zamazane widzenie, gdyż promienie wpadające do oka załamywane są pod różnymi kątami. Osoby z większym stopniem astygmatyzmu mają zamazane widzenie nie tylko na dużą odległość, jak przy krótkowzroczności, ale także z bliska. Miarą astygmatyzmu jest różnica mocy między przekrojem najmocniejszym i najsłabszym. Wiele osób z krótkowzrocznością i nadwzrocznością ma również pewien stopień astygmatyzmu. Przyczyna występowania astygmatyzmu nie jest znana, ale wiadomo, że często jest on dziedziczny. Do korekcji astygmatyzmu używamy soczewek cylindrycznych. Kształtem przypominają bowiem wycinek figury geometrycznej cylindra. Osoby z astygmatyzmem mogą nosić nie tylko okulary, ale również soczewki kontaktowe toryczne.

Presbiopia (starczowzroczność).

W oku istnieje mechanizm akomodacji, tzn. zwiększania mocy optycznej oka przez zmianę mocy soczewki, co w normalnych warunkach jest konieczne gdy oglądamy przedmiot położony blisko oczu. Jak wiadomo ,,nasz wzrok wraz z wiekiem pogarsza się”. Najczęściej zauważalnym problemem, który pojawia się po czterdziestym roku życia jest nieostre widzenie z bliska. W praktyce oznacza to, że właściwie każdy kto ukończył 45 rok życia potrzebuje jakiejś formy korekcji wady wzroku, choć nie zawsze zdaje sobie z tego sprawę lub nie chce się do tego przyznać. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele produktów, które pozwolą zaspokoić potrzeby i spełnić oczekiwania osób po czterdziestym roku życia, a które przy okazji nie zdradzają wieku ich użytkownika. Należą do nich między innymi okulary progresywne i wieloogniskowe soczewki kontaktowe, pozwalające na komfortowe widzenie z każdej odległości.

Metody korekcji presbiopii.

Do najczęściej wybieranych metod korekcji presbiopii należą okulary. Osoby po czterdziestym roku życia mają do wyboru kilka opcji. Najprostszą z nich są okulary jednoogniskowe. U osób bez wady wzroku do dali będą to jedynie okulary ,,do czytania”. Osoby z wadą wzroku do dali muszą w takim wypadku korzystać z dwóch par okularów, co zdecydowanie nie jest wygodne. Wygodniejsze są okulary dwuogniskowe, ale podobnie jak okulary jednoogniskowe nie zapewniają one widzenia pośredniego. Dodatkowo widoczna wtopka z mocą do bliży zdradza wiek użytkownika. Nowocześniejszym, stale udoskonalanym i coraz bardziej popularnym rozwiązaniem są okulary progresywne. Są to jedne okulary przez które widzimy do dali, bliży i na odległość pośrednią. Pomimo tego okulary progresywne, nawet te najlepsze, zwykle wymagają pewnego okresu adaptacji. Wynika on przede wszystkim z konieczności nauczenia się jak z nich korzystać, aby zapewnić sobie dobre widzenie na wszystkie odległości i we wszystkich kierunkach.
Osoby noszące wcześniej soczewki kontaktowe, które nie chcą z nich rezygnować w związku z presbiopią też mają różne możliwości. Mogą korzystać jedynie z dodatkowych okularów do bliży. Mogą też zmienić soczewki kontaktowe. Jedną z opcji jest monowizja, wiążąca się jednak z utratą widzenia przestrzennego, inną są soczewki kontaktowe wieloogniskowe.

Napisała Alina Borowiec